Samanburður við önnur lönd

Höfundur: Birna Hallsdóttir

Eins og sjá má á myndinni Þróun losunar frá 1990 hafa löndin í kringum okkur (að Írlandi undanskildu) dregið úr losun gróðurhúsalofttegunda frá árinu 1990. Hér á landi hefur losun hins vegar aukist. Sjá má á myndinni að losun dróst talsvert saman milli áranna 2019 og 2020 í öllum löndunum en þann samdrátt má að stærstum hluta rekja til áhrifa heimsfaraldurs af völdum covid19 árið 2020. Losun jókst svo aftur árið 2021 í öllum löndum nema Noregi. Losun hérlendis hefur ekki bara aukist meira en í löndunum í kringum okkur frá 1990 heldur er losun á hvern íbúa hérlendis einnig meiri en í nágrannalöndunum. Ísland er með 7. hæstu losun af OECD-löndunum 37 og reyndar þá hæstu ef losun vegna landnotkunar (LULUCF) er meðtalin. Þegar losun er borin saman á milli landa er losun vegna landnotkunar yfirleitt sleppt (þá er oft talað um losun án LULUCF).

Eins og sjá má á myndinni Losun á hvern íbúa á Íslandi og í ESB árið 2021 er losun á hvern íbúa hérlendis mikil miðað við losun á hvern íbúa innan ESB. Árið 2021 var losun á hvern íbúa (án LULUCF) 12,5 tonn hérlendis en 7,8 tonn innan ESB. Þar af nam samfélagslosun, þ.e. sú losun sem fellur undir kerfi um skiptingu ábyrgðar (ESR), 7,5 tonnum á hvern íbúa hérlendis en 4,8 tonnum á hvern íbúa innan ESB og losun vegna þungaiðnaðar og orkuframleiðslu, þ.e. losun frá staðbundinni starfsemi sem fellur undir viðskiptakerfi ESB með losunarheimildir (ETS), nam 4,9 tonnum á hvern íbúa hérlendis en 2,9 tonnum á hvern íbúa í ESB.

Mestu munar um losun vegna landnotkunar. Hérlendis nam losun vegna landnotkunar 25,2 tonnum á hvern íbúa árið 2021. Í ESB skila aðgerðir á sviði landnotkunar hins vegar nettóbindingu, þ.e. binding kolefnis í gróðri og jarðvegi er meiri en sem nemur losun frá landi. Heildarlosun með LULUCF var um 37,7 tonn á hvern íbúa hérlendis árið 2021 en 7,2 tonn á hvern íbúa í ESB.

Eins og komið hefur fram er losun frá millilandaflutningum, bæði alþjóðaflugi og millilandasiglingum, að mestu leyti undanskilin í skuldbindingum ríkja, þar sem litið er svo á að losunin tilheyri frekar alþjóðlegum atvinnugreinum en einstökum ríkjum. Samkvæmt bókhaldsreglum loftslagssamningsins ber ríkjum að telja fram heildarlosun vegna alþjóðaflugs og millilandasiglinga, metið út frá eldsneytissölu í hverju ríki til þessara starfsgreina. Losunin er hins vegar ekki talin með í heildarlosun ríkja. Tölurnar sem fram koma á myndinni hér fyrir neðan eru því eingöngu settar fram til að varpa ljósi á losun þessara geira. Ísland er eyja langt norður í Atlantshafi og er því verulega háð bæði flugi og siglingum. Það þarf því ekki að koma á óvart að losun vegna millilandaflutninga, metin út frá eldsneytissölu, er hærri á hvern íbúa hérlendis en í ESB, eða um 1,4 tonn árið 2021 borið saman við 0,4 tonn á hvern íbúa í ESB. Þessi losun var þó ennþá minni en hún var árið 2019 þar sem áhrifa heimsfaraldurs af völdum covid19 gætti enn árið 2021, einkum í flugsamgöngum.

Ítarefni